Wat heb je nou echt nodig als het gaat om samenwerken in teams? Als ik zeg dat het om de volgende zaken gaat, zal iedereen het daarmee eens zijn: Je hebt duidelijke doelen nodig, een open communicatie, duidelijke werkafspraken, teamleden die zich verantwoordelijk voelen voor het bereiken van de doelen, een effectieve en efficiënte taak- en rolverdeling. Allemaal waar natuurlijk. Maar voordat je zover bent, is er vaak eerst iets anders nodig. Veiligheid, vertrouwen, dezelfde taal spreken, inzicht in jezelf en de ander en niet te vergeten werkplezier. In deze rol leggen we uit hoe MBTI een rol speelt in het samenwerken van teams.
Wat is MBTI?
Om die punten te bereiken start ik bij teamcoachtrajecten vaak met MBTI, Meyers-Briggs Type Indicator. MBTI is een vragenlijst op basis van zelfbeschrijving, die ontworpen is om Jungs theorie over psychologische types begrijpelijk en toepasbaar te maken in het dagelijkse leven. De resultaten van de MBTI brengen waardevolle verschillen tussen normale, gezonde personen aan het licht, die de bron van heel wat misverstanden en communicatiestoornissen kunnen voorkomen.
Door de MBTI vragenlijst in te vullen en de resultaten te bespreken, leer je unieke talenten van jezelf en de ander te ontdekken. Het gaat om manieren, stijlen van doen, de zogenaamde voorkeursstijl. Je kunt de informatie gebruiken om tot een beter begrip te komen van jezelf, je motivaties, je natuurlijke talenten en mogelijke groeidomeinen. Je zult ook meer begrip krijgen voor personen die van je verschillen. Het inzicht in je MBTI-type versterkt je zelfbeeld en bevordert de samenwerking met anderen.
Waarom MBTI?
Tot zover de wat theoretische uitleg van MBTI. In de praktijk blijkt dat deelnemers het als een hele leuke, laagdrempelige workshop ervaren. Het gaat niet over goed en fout, het gaat niet over competenties. Dat maakt dat het laagdrempelig is, veilig voelt en een leuke sfeer creëert. Er wordt vaak gelachen om de herkenbare of verrassende verschillen tussen mensen en men krijgt inzicht in de ander, zodat er veel meer begrip over en weer ontstaat. Men kan die verschillen ook waarderen. Een mooie basis voor een stuk groeigeluk.
Bij September Onderwijs
Vorige week mocht ik bij het team van September Onderwijs zelf een workshop MBTI verzorgen. De vraag was iets met teamrollen te doen, om elkaar beter te leren kennen. Met als doel om uiteindelijk wat meer duidelijkheid te krijgen over de talenten in het team en elkaar durven aanspreken.
Voorbereiding
Van tevoren vraag ik de deelnemers dus om een vragenlijst in te vullen. In die vragenlijst moet je steeds een keuze maken uit twee opties en natuurlijk liggen deze antwoorden steeds dicht bij elkaar of juist helemaal niet. Dan is het vaak lastig een keuze te maken. Toch doen, want uiteindelijk gaat het erom hoe consequent je bent met het beantwoorden van de vragen. Jij kent jezelf het beste, je bent de beste beoordelaar van jezelf.
Tijdens de workshop zelf blijkt bij het begin vaak dat de deelnemers in de aanloop ernaar toe al de uitkomsten met elkaar hebben gedeeld. ‘’Wat zijn jouw letters?’’ Heel leuk dat het zo leeft, echter, bij de workshop vraag ik meestal om dat weer helemaal los te laten en je open te stellen voor alle vragen, voorbeelden, anekdotes, dilemma’s die komen gaan. En dat lukt meestal aardig.
Maar wat zijn nou eigenlijk die voorkeursstijlen?
De MBTI rapporteert de voorkeuren aan de hand van 4 dimensies, die elk bestaan uit twee tegenpolen, de voorkeuren.
MBTI gaat ervan uit dat iedereen alle 8 de voorkeuren gebruikt, je bezit alle voorkeuren, maar je hebt van nature een voorkeur voor de ene of andere voorkeur. Ze zijn allemaal belangrijk, allemaal nodig. Maar iets gaat je makkelijker af, kies je automatisch, hoef je geen moeite voor te doen.
Oefening
We starten vaak met de oefening: De handtekening. Schrijf je handtekening of naam op een stuk papier. En doe het daarna met je andere hand. Wat is voor jou het verschil, hoe voelt de tweede keer dat je je naam opschrijft? De meeste antwoorden gaan over dat het de tweede keer lastiger is. “Het gaat niet vanzelf, moet ik over nadenken, gaat langzamer, kost moeite, is slordiger”. Maar je kan het wel. De eerste keer is inderdaad makkelijker, automatischer, etc., maar je kan het allebei. Alleen de eerste keer heeft je voorkeur. Dat is precies wat voorkeurstijlen wil zeggen.
Keuzeproces
Vervolgens gaan we alle dimensies langs om je voorkeurstijl te bepalen. Alles komt voorbij, van werk tot privé. Van: Wat doe je in een vergadering als er een vraag wordt gesteld; ben jij diegene die meteen antwoord geeft of denk je liever eerst na over je antwoord? Hoe ziet jouw favoriete werkplek eruit; een flexwerkplek of een eigen kantoor? Werk je met checklistjes in je werk en hoe dan met name? Hoe zet jij een kast van Ikea in elkaar? Hoe zou je het liefst gewaardeerd willen worden; op basis van je deskundigheid of op basis van je inzet? Ben je meer toekomstgericht of meer van het hier en nu? Hoe kom je tot een belangrijk besluit, bijvoorbeeld het kopen van een huis? Tot: Hoe doe je boodschappen en hoe ziet je komende weekend eruit?
Met name de vragen die gaan over vrije tijd, bijvoorbeeld boodschappen doen, geven veel leuke inzichten en soms ook wel wat hilariteit. Als iemand beschaamd toegeeft dat hij zelfs in volgorde van de schappen boodschappen doet. En wat zegt dat dan over je voorkeursstijl? En kan je het ook op de andere manier? Natuurlijk, dat blijft bovenaan staan, je kan het allemaal. Dat doe je ook, maar iets heeft meer je voorkeur.
Ook bij September Onderwijs wordt hartelijk gelachen om de leuke privé voorbeelden, zoals hoe leg je de route uit naar je huis, heel beeldend of juist feitelijk? Wat vraag je als eerste als een vriend belt dat er is ingebroken bij hem thuis; wat is er weg of hoe voel je je? Waarschijnlijk stel je beide vragen, maar welke als eerste? En wat zegt dat dan?
Of stel dat je met de hele afdeling een congres naar het buitenland mag bezoeken. Maar op het laatste moment blijkt het budget toch niet toereikend, er mogen maar 3 collega’s.
Hoe kom je met elkaar tot een keuze welke 3 collega’s mogen gaan? Leuk om te zien hoe de collega’s bij September Onderwijs dit keuzeproces met elkaar doorlopen.
Uitkomst
Uiteindelijk ga je zelf kiezen wat je best passende type is. Je hebt uit de rapportage van de vragenlijst een uitkomst en uit de workshop komt een uitkomst en dan ga je onderzoeken welk type, dus welke 4 letters het beste bij je passen. Als trainer beslis ik niet, je kiest zelf. De ervaring leert dat iedereen daar uiteindelijk wel uitkomt. Zeker bij vragen als: Hoe deed je het vroeger? Want dan merk je dat je je vaak aanpast aan de omgeving of de context waarin je zit. Bijvoorbeeld: een andere functie vraagt van je dat je een planning maakt, maar als je zou mogen kiezen vind je een planning maar een beperking. Maar hoe zou je het vroeger hebben gedaan? Voordat je die bepaalde functie had die nou eenmaal een bepaalde mate van plannen van je vraagt.
En wat doe je er dan mee in de praktijk?
Nadat iedereen zijn eigen best passende type heeft gekozen, gaan we kijken hoe iedereen ten opzichte van elkaar scoort. En hoe is dan de verdeling in het team en wat zegt dat dan? En nog belangrijker: Hoe ga je dat dan eventueel de volgende dag in de praktijk brengen? Als de conclusie is dat er veel mensen zijn die tijdens een overleg graag als eerste reageren, dan zullen zij steeds als eerste of het meeste aan het woord zijn. Ten opzichte van de mensen die graag eerst de boel overdenken, die komen er dan niet meer tussen of het gras is al voor hun voeten weg gemaaid. Dus hoe kan je, nu je deze verschillen weet, dan meer rekening houden met elkaar? Als eerste natuurlijk begrip hebben voor de ander die een andere voorkeur heeft. Diegene die eerst even wil nadenken heeft echt wel een mening, maar die komt iets later. En diegene die snel met een antwoord komt, heeft daar heus wel over nagedacht. Om maar eens wat vooroordelen te benoemen.
Nog beter is het om eens je tong af te bijten en niet altijd als eerste te reageren. Dan zou het mooi zijn als de ander niet te lang nadenkt vóór het geven van een antwoord. Zo krijg je opeens een heel andere dynamiek in je team.
Of als je samen een opdracht moet volbrengen, ben je dan meer van het grote geheel of meer van de details? Werkt het dan juist goed om allebei dezelfde voorkeur te hebben, zodat je snel en effectief kan werken? Of juist niet, omdat je met verschillende voorkeurstijlen elkaar juist kan aanvullen. Zo kan je tijdens het werk omgaan met de inzichten die je hebt verkregen en bepaalde bewuste keuzes maken.
Teamanalyse September Onderwijs
Bij September Onderwijs was de groep best goed in balans. Van alle voorkeuren waren steeds ongeveer evenveel mensen vertegenwoordigd in de groep. Dat betekent dus dat er geen dominante groep is qua voorkeursstijl, maar dat wil nog niet zeggen dat ook hier begrip hebben voor elkaar en het eens op een andere manier proberen juist heel erg effectief zou kunnen zijn. De collega’s hebben goed nagedacht over hoe ze bepaalde zaken anders in de praktijk zouden kunnen uitproberen. Ik ben ervan overtuigd dat je hiermee de samenwerking beter kunt laten verlopen.
Op de vraag van de collega’s van September Onderwijs of je dit instrument ook kan inzetten bij het werven van nieuwe collega’s hebben we het volgende besproken. In principe gaat MBTI niet over capaciteiten, dus kan je het niet inzetten bij het selectieproces. Want de sollicitant zal altijd beide voorkeurstijlen kunnen laten zien. Echter, vergelijkbare vragen zoals bovenstaand of bepaalde dilemma’s voorleggen en vragen hoe de sollicitant hypothetisch zou handelen, geeft natuurlijk wel een bepaalde indruk van de voorkeursstijl. Op basis hiervan kun je natuurlijk zeker tot een keuze voor een bepaalde kandidaat komen.
Hoe verder?
Wil je ook eens inzicht krijgen in jezelf, in de ander en tenslotte in hoe de voorkeurstijlen in je team zijn verdeeld? Laten we dan vooral samen aan de slag gaan met de voorkeursstijlen van MBTI. Zodat je effectiever kan worden in de samenwerking, maar vooral om op een leuke, laagdrempelige manier te praten over verschillen.
Door: Franka van Raalte
Trainer bij September Onderwijs
Meer weten over de manieren waarop MBTI een rol kan spelen in de samenwerking bij jouw team?
Wil je meer weten over MBTI? Neem dan gerust contact met ons op, dan helpen we je graag verder.
