fbpx

✓ Beoordeeld met een 8,9

✓ 10+ jaar ervaring

✓ CRKBO & NRTO gecertificeerd

Gemiddelde
beoordeling

8.9

Coachen in het onderwijs: ga eens op je handen zitten! | Blog


Mensen die mij goed kennen weten dat coaching mijn passie is. Dat coachen, door de jaren heen, mijn tweede natuur is geworden. Eerlijk gezegd vind ik het soms best moeilijk om een niet coachende houding aan te nemen. Het is voor mij heel gewoon om te denken en doen vanuit een coachende houding. Eigenlijk net als iemand die een tweede taal beheerst alsof het de moedertaal geworden is. Als iemand die zelfs droomt in een andere taal, zoiets!

Coaching is in mijn beleving de sleutel om anderen optimaal te kunnen begeleiden bij het leren. Met een coachende houding kun je de ideale omstandigheden creëren om lerende individuen en groepen te motiveren en een ontwikkelende houding aan te nemen. Hoe geweldig is het dan om te ervaren dat coachen in het onderwijs hot is. Meer dan ooit is er vraag naar; Masterclasses, studiedagen, workshops en trainingen die gericht zijn op een meer coachende houding bij leraren. Martie Slooter (Slooter, 2018) heeft niet voor niets een 6de rol (de Coach) toegevoegd aan haar welbekende ‘handboek voor effectief lesgeven’.

Tijdens het verzorgen van trainingen, via September Onderwijs, met als onderwerp coaching, krijg ik veel vragen over coachend lesgeven. Blijkbaar is er veel behoefte in het onderwijs om tijdens het lesgeven coachende vaardigheden toe te passen. Zoals bij eigenlijk elke verandering vinden leraren het ook best lastig om een coachende houding aan te nemen. Dat is helemaal niet zo vreemd in mijn beleving. Het is best een uitdaging om zomaar even een andere houding aan te nemen, terwijl je tot nu toe vooral lesstofgericht en taakgericht werkte. Of in ieder geval een specialist bent in een bepaald vakgebied. Coaching is dat natuurlijk ook. Maar wel een heel andere discipline.

De basishouding voor de coach
Er is veel oefening en training nodig om dit onder de knie te krijgen. Zelf heb ik er meerdere opleidingen en tal van cursussen voor gevolgd. Daarnaast heb ik heel veel vlieguren nodig gehad om ervaring op te doen en bij het toepassen van coachgesprekken mag je stralend falen! Je kunt het namelijk altijd herstellen als je open in de relatie zit met de leerlingen.

Om een coachende houding aan te nemen zou ik starten bij het bewust worden van wat basisregels die de leraar bij een coachende houding nodig heeft. Hierbij kun je denken aan:

–   Een neutrale houding
–   Adviezen zoveel mogelijk achterwege laten
–   Samenvatten en doorvragen op proces
–   Zoveel als mogelijk open vragen stellen (70/30 regel coachee/coach aan het woord)
–   Op je handen zitten (durf stiltes te laten vallen)
–   Oprecht nieuwsgierig zijn
–   Aansluiten bij de behoefte van de gecoachte (in dit geval de leerling)

Coachend lesgeven vanuit de basis coach houding
Wanneer je een tijdje gesprekken hebt gevoerd met leerlingen/studenten vanuit de hierboven beschreven basishouding, en je hebt wat vlieguren gemaakt, dan kun je wellicht deze vaardigheden toe gaan passen tijdens het lesgeven. Dat betekent in mijn beleving dat je op verschillende momenten in je les een coachende houding aan kunt nemen. Dus i.p.v. vaktechnische uitleg geeft of bijvoorbeeld een mini workshop verzorgd, neem je een andere houding aan. Dan stel je vragen over de voortgang van de leerling of een groepje leerlingen of soms de hele klas. Ik werk dan heel graag via de oplossingsgerichte coach methode waarvan je hieronder de basiselementen leest die Louis Cauffman beschrijft in verschillende boeken over oplossingsgericht coachen.

Oplossingsgerichte coaching (Cauffman, 2015)

–   Houding van niet-weten, oprechte nieuwsgierigheid.
–   Focus op uitzonderingen, wat wel goed gaat en al wel gelukt is.
–   Richt je op het doel en niet op het probleem.
–   Iedere leerling heeft ideeën/kwaliteiten die gebruikt kunnen worden om oplossingen aan te dragen.

Evaluaties tijdens mijn lessen
Tijdens mijn theorie -of praktijklessen eindigde ik altijd met een evaluatiemoment samen met de klas. Vaak rond de 20 studenten verzamelden dan de gemaakte producten. In dit voorbeeld gaat het om een praktijkles. Dan spraken we met zijn allen de verschillende gemaakte producten door. Bakkerijproducten uit allerlei niveaus en disciplines. Steevast via een oplossingsgericht vraaggesprek:

Vertel je klasgenoten over jouw product:
(Ook als deze minder goed gelukt is!)

–   Waar ben je tevreden over?
–   Wat (of welk onderdeel) is er goed gelukt?
–   Wat zou je volgende keer anders doen?
–   Wat of welke tip neem je mee uit deze les?

Alle onderdelen die bij een praktijkles hoorden werden behandeld. De theorie, het (om)rekenen van recepten en een Nederlandse component (verslagen), de recepten, planning en werkwijzen als voorbereiding op de les en het toepassen tijdens de les.  Natuurlijk a.d.h.v. het eindproduct dat als middel diende om al de vaktechnieken en vaardigheden eigen te maken.

Ik besteedde daar veel tijd aan omdat de opbrengst, elke les weer, bijzonder groot was. Studenten (van niveau 2 t/m 4) regelden vaak zelf de evaluatie en ik faciliteerde het vanuit een coachende houding. Ook de onderlinge relatie werd hier enorm positief door beïnvloed.

Tijdens de lessen en de beschreven evaluaties/afsluitingen paste ik een didactische coach houding toe, gecombineerd met een oplossingsgerichte coach houding. Didactisch coachen is vragen stellen, feedback geven en beperkt aanwijzingen geven. (Voerman, 2020)

Mijn beeld en advies over coachend lesgeven
Wanneer je als leraar of liever nog als team van leraren gemotiveerd bent om meer coachend les te geven zou ik adviseren om een goede Masterclass te volgen met elkaar. Een training die een aantal maanden in beslag neemt met voldoende ruimte om te oefenen en de nieuwe houding toe te passen tijdens jouw werkzaamheden als coach.

Je hoeft geen super specialist coach te worden om toch een coachende houding aan te nemen tijdens gesprekken en lessen die je verzorgt. Wel is flink veel trainen een must. Bovendien is het daarbij belangrijk dat je als persoon anders naar het leraarschap durft en wilt kijken.

Het komt niet vanzelf en wanneer je het coachen wel gaat beheersen zullen leerlingen ook nog moeten wennen en tijd nodig hebben te leren om met de nieuwe situatie om te gaan.

Ik heb wel eens leraren horen zeggen: “Cor, wat een mooie theorie -en coachtools heb jij ons geleerd. Maar ja, coachen is geen vak en staat niet op het rooster.” 

Als we er in het onderwijs zo naar blijven kijken zal het ook geen verandering opleveren. Het ingewikkelde hierin is namelijk dat het een tijdje duurt voor je het rendement ziet bij de leerlingen en hun resultaat.

Ik zelf heb die opbrengst jarenlang gezien en beleefd bij leerlingen. Ik denk dan direct aan de zelfdeterminatie theorie. (Vansteenkiste, 2015). Een andere houding en (intrinsieke) motivatie, je competent voelen, ontstaat bij een goede relatie met je leraren, Dit komt veel meer tot uiting wanneer een leraar een coach houding aanneemt en de autonome keuzes bij de student faciliteert. 

Stel de juiste vragen en ga eens op je handen zitten, zodat de student de volgende stap zet, de volgende houding aanneemt. Elke dag een beetje groeigeluk! Ik geloof daar oprecht in! Coachen is een cadeautje.

Geschreven door Trainer Cor Brandwijk.

Benieuwd geworden naar coachen in het onderwijs? Dan is de training ‘Coachend lesgeven‘ echt iets voor jou!

Incompany traject in het kort

Verkenning van de ontwikkelsituatie in jouw organisatie of team

Flexibele samenstelling van intern programma in goed overleg

Combinatie van teamtrainingen en individuele coaching

Praktijkgerichte oefeningen met werkplezier

Vraag onze brochure aan

Bekijk ons cursusaanbod

Verhalen uit het onderwijs

Coachtechnieken en werkvormen

Misschien vind je dit ook interessant?