Veel leerlingen in het voortgezet onderwijs kunnen prima leren – als ze maar precies weten wat ze moeten doen en hoe. Een veelgebruikte methode om effectief instructie te geven is Expliciete Directe Instructie (EDI model). In het VO wordt vaak verwacht dat leerlingen zelfstandig kunnen werken, plannen en verwerken. Maar dat kunnen ze niet altijd vanzelf. Met EDI geef jij ze de structuur, duidelijkheid en houvast die ze nodig hebben om echt te snappen wat er van ze gevraagd wordt.
Deze blog gaat over EDI in het VO. Wil je eerst meer weten over wat expliciete directe instructie precies is? Bekijk dan onze hoofdgids over EDI.
EDI is méér dan ‘gewoon goed uitleggen’
Om het maar meteen helder te maken: EDI is niet hetzelfde als ouderwets klassikaal lesgeven. Het gaat niet om zenden, maar om gestructureerd lesgeven mét constante interactie en controle op begrip.
- De kracht van expliciete directe instructie zit in:
- helder lesdoel
- stapsgewijze uitleg
- veel samen oefenen
- actieve betrokkenheid
- pas loslaten als leerlingen het echt snappen
In het VO – waar niveaus binnen één klas flink uiteen kunnen lopen – is EDI extra belangrijk. Hieronder leggen we uit waarom!
3 redenen waarom EDI het verschil maakt in het VO
1. Veel leerlingen missen basisvaardigheden om zelfstandig te leren
In de brugklas en zelfs nog in de bovenbouw weten veel leerlingen niet hoe ze een opdracht moeten aanpakken.
Zeggen dat ze “een tekst moeten analyseren” of “een schema moeten maken” is voor sommigen te vaag. Ze willen wel, maar ze hebben het nooit goed geleerd.
Met EDI laat je zien wat je bedoelt. Je modelt, je denkt hardop, je maakt de opdracht concreet.
“Let op, ik ga nu laten zien hoe ik dit aanpak…”
“Welke stappen zie je mij zetten?”
“Doe dit nu samen met je buur.”
2. EDI zorgt voor rust, duidelijkheid en structuur in de les
Als jij duidelijk begint met: “Aan het eind van deze les kun jij drie argumenten uit een tekst halen en beoordelen op betrouwbaarheid…”
…dan weet iedereen wat het doel is. Juist is een omgeving waar veel dingen onvoorspelbaar zijn is het fijn als jouw les een herkenbare start en structuur heeft: opstarten, uitleg, werken, afsluiten. Die rust en voorspelbaarheid zijn belangrijk, zeker in klassen met veel prikkels, verschillen in tempo of leerlingen met leerproblemen.
3. Je voorkomt ‘verborgen leerachterstanden’
Leerlingen in het VO kunnen goed ‘meeschrijven’ of doen alsof ze het begrijpen. Maar ondertussen raken ze de draad kwijt.
EDI maakt het onmisbaar om actief te checken of iedereen het echt snapt. Denk aan:
- Wisbordjes
- Kort overleg in duo’s
- Laat één leerling de volgende stap uitleggen
- Gebruik van signaalvragen (“Wie kan mij vertellen wat stap 1 was?”)
Je signaleert sneller wie extra ondersteuning nodig heeft — vóórdat het op toetsen misgaat.
Veelgestelde vragen van VO-docenten over EDI
Is EDI niet te langzaam voor de bovenbouw?
Juist niet. Door tijd te nemen voor de uitleg en oefening, bespaar je tijd in de verwerking. Je hoeft later minder bij te sturen.
Past EDI ook bij theoretisch sterkere leerlingen?
Ja. Die snappen sneller wat ze moeten doen, maar ook zij hebben baat bij helderheid en structuur. Je kunt de uitleg compact houden, maar nog steeds in stappen werken. Tijdens de zelfstandige verwerking kunnen zij zelf aan de slag met verdiepende opdrachten.
Kost het niet te veel tijd in m’n les?
In het begin wel iets, maar je voorkomt veel herhaling en verwarring achteraf. En hoe vaker je ermee werkt, hoe efficiënter het wordt.
Hoe start je met EDI in het VO?
Begin klein. Bijvoorbeeld:
- Formuleer bij elke les een zichtbaar lesdoel
- Denk hardop bij het maken van een opdracht
- Check na elke stap of je klas nog mee is
- Laat ze samen oefenen vóórdat je loslaat
Wil je het goed aanpakken? Kijk dan eens naar onze EDI-training voor het VO of lees het overzicht op Alles over EDI.
Bronnen:
Hollingsworth, J., & Ybarra, S. (2023). Expliciete Directe Instructie 2.0 (EDI): Tips en technieken voor een goede les. Pica.
Schmeier, M. (2022). Expliciete directe instructie in het voortgezet onderwijs: een praktische gids voor docenten. Pica.
Cursus Expliciete Directe Instructie (EDI)
Wil jij weten hoe je het EDI-model toepast in je lessen? Onze training Expliciete Directe Instructie (EDI) is bedoeld voor docenten en onderwijsprofessionals die leerlingen op een bewezen effectieve manier willen begeleiden. Deze trainingen over EDI zijn geschikt voor het hoger onderwijs, basisonderwijs en het voortgezet onderwijsniveaus.
