Tegenwoordig hebben veel onderwijsprofessionals het over eigenaarschap bij de leerling. Hiervoor is het belangrijk om eerst bewust te worden van hoe je als docent eigenaarschap in het onderwijs creëert. Hoe communiceer je met je leerling en hoe zet je hem in de regie?
Herken je deze situatie?
Leerling: “Ik snap er niets van!”
Docent: “Als je nou eerst even goed leest wat je moet doen!”
Leerling: “Dan snap ik het nog niet!”
De docent begint uit te leggen en loopt daarna weer verder.
De leerling snapt het nog niet en zegt tegen een andere leerling: “Die kan niet uitleggen, ik snap het nog niet”.
Docent hoort het, zucht en legt het nog een keer uit.
In de personeelskamer zegt de docent tegen een collega: “Die leerlingen van tegenwoordig snappen ook niets meer!”
Misschien wat gechargeerd, maar bij velen wel herkenbaar. De docent en leerling zijn in de dramadriehoek beland. Binnen de dramadriehoek kan je vanuit drie verschillende rollen communiceren. Ten eerste is er de rol van het slachtoffer (in het voorbeeld de eerste reactie van de leerling), de persoon die zich hulpeloos opstelt en zegt “Ik kan het niet”. De docent stapt in de tweede rol van de redder en als derde is er de aanklager, iemand die de ander “veroordeelt” en vindt dat hij/zij het niet goed doet (in het voorbeeld de leerling die vindt dat de docent niet kan uitleggen en de docent als hij klaagt over de leerlingen in het algemeen bij zijn collega). Als je in de dramadriehoek belandt, kan het zijn dat je ter plekke ook wisselt van rol, van redder naar aanklager en/of naar slachtoffer. Je belandt overigens niet alleen in werksituaties in de dramdriehoek, dat kan je privé ook overkomen ?.
Hoe kom je uit die dramadriehoek? Door de ander erkenning te geven en begrip te tonen en de verantwoordelijkheid te leggen waar hij hoort. En door uit te stralen: ‘Ik ben oké en jij bent ook oké’. De docent in het voorbeeld had aan de leerling kunnen vragen: “Ja, best lastig hè! Tot waar snap je het nog?”, “Wat zou je volgende stap kunnen zijn?”, “Hoe zou je daarachter kunnen komen?” of “Wie of wat zou je daarbij kunnen helpen?” De docent legt de verantwoordelijkheid bij de leerling. Door vragen te stellen stimuleert de docent de leerling zelf na te laten denken om een strategie te bedenken hoe hij verder kan komen. Dan kom je samen terecht in de winnaarsdriehoek of de groeidriehoek.
De aanklager wordt de uitdager: Deze geeft grenzen aan, stelt open vragen en geeft constructieve feedback. Hij stopt met verwijten en bestraffen.
Het slachtoffer wordt de doener: Neemt verantwoordelijkheid en controle over zijn eigen leven. Zoekt zelf oplossingen, formuleert doelen en onderneemt actie.
De redder wordt de coach: Geeft de ander zijn autonomie terug. Hij stelt vragen, hij nodigt de ander uit om zelf in actie te komen. Hij geeft steun i.p.v. medelijden.
Van dramadriehoek naar Winnaarsdriehoek/groeidriehoek
Eigenaarschap start met bewust worden van hoe je communiceert, hoe je de ander zijn verantwoordelijkheid laat nemen en hoe je je eigen verantwoordelijkheid neemt. Dit is de eerste stap naar eigenaarschap en groeigeluk in je school.
Carol Lamers
Trainer, (team)coach en procesbegeleider onderwijsvernieuwing
Meer weten over Eigenaarschap in het onderwijs?
Ben je geïnteresseerd geraakt door dit verhaal en wil je meer weten over Eigenaarschap in het Onderwijs? Kijk dan eens naar deze training.
