Een nieuw schooljaar voelt vaak als een frisse start: nieuwe leerlingen, nieuwe kansen, een nieuw ritme. Maar tussen de lesroosters, systemen en vergaderingen door ligt er iets dat minstens zo belangrijk is: jouw rol als pedagogisch leider in de klas. Want of je nu in het po, vo of mbo werkt, als docent bén je elke dag een leider. Niet door wat je zegt, maar door wie je bent, hoe je handelt en wat je uitstraalt. En dat leiderschap begint niet bij beleid of protocollen, maar bij jezelf. Daarom: vier scherpe vragen om aan het begin van het schooljaar bij stil te staan. Voor jezelf, maar ook als input voor intervisie of een teamgesprek.
1.Wat wil ik dit jaar uitstralen naar mijn leerlingen?
Leerlingen lezen je gedrag vaak scherper dan je woorden. Jouw toon, houding, blik of grapje zegt vaak meer dan je instructie.
Stel jezelf de vraag:
- Welke sfeer wil ik neerzetten in mijn klas?
- Wat wil ik dat leerlingen van mij onthouden?
- Straal ik rust, vertrouwen of betrokkenheid uit, ook als het druk is?
- Pedagogisch leiderschap begint met congruentie: dat wat je zegt, doet en uitstraalt klopt met elkaar.
Een handige oefening: kies drie kernwoorden voor jezelf als leraar dit jaar. Hang ze zichtbaar op. Ze helpen je bij elke beslissing, van klassenmanagement tot oudergesprekken.
2. Waar wil ik dit jaar in groeien als mens én professional?
Aan het begin van een schooljaar is het verleidelijk om vooral te focussen op lesinhoud, roosters en praktische voorbereiding. Maar juist nu is het een krachtig moment om stil te staan bij jouw eigen ontwikkeling, niet alleen als vakdocent, maar ook als pedagogisch leider. Wie je bent in de klas, is minstens zo belangrijk als wat je doet. Pedagogisch leiderschap en het docentschap vraagt voortdurend ontwikkeling. Niet alleen vakinhoudelijk, maar vooral op het vlak van:
- zelfreflectie
- omgaan met verschillen
- morele keuzes
- relationeel werken
Vraag jezelf af:
- Wat is mijn blinde vlek in het contact met leerlingen?
- Wanneer reageer ik op de automatische piloot, en waarom?
- Wat zou ik willen leren van collega’s dit jaar?
Als je niet alleen lesgeeft, maar ook leert, laat je zien dat ontwikkeling nooit stopt. Ook niet als professional.
3. Hoe is het contact met mijn leerlingen?
Goede pedagogische relaties draaien om nabijheid én duidelijkheid. Maar in de praktijk is dat balanceren:
- Hoe blijf je benaderbaar, zonder dat leerlingen je grenzen overschrijden?
- Hoe bied je veiligheid én structuur?
- Hoe ga je om met weerstand of gedrag dat je raakt?
Stel jezelf de vraag:
- Wanneer voel ik me stevig en duidelijk en wanneer juist niet?
- Wat helpt mij om kalm te blijven in lastige situaties?
- Hoe herstel ik het contact na een conflict?
4. Wat wil ik bewust voeden in mijn klas?
Elke klas ontwikkelt een eigen sfeer en cultuur. Als docent heb je daar méér invloed op dan je denkt. Niet alles kun je sturen, maar wél bewust voeden:
- Stel jezelf de vraag:
- Wat wil ik dat leerlingen structureel ervaren in mijn klas?
- Welke sfeer, houding of onderlinge omgang wil ik versterken?
- Wat gebeurt er nu in mijn groep dat ik juist níét wil laten groeien?
Denk bijvoorbeeld aan het bewust voeden van:
- Veiligheid: Is er ruimte om fouten te maken? Worden leerlingen serieus genomen?
- Verantwoordelijkheid: Hoeveel eigenaarschap geef ik leerlingen? Mogen ze meedenken?
- Nieuwsgierigheid: Stel ik zelf vragen? Laat ik zien dat ik ook niet alles weet?
- Humor & lichtheid: Is er plek voor lucht? Durf ik het soms ‘los’ te laten?
- Onderlinge zorg: Hoe reageer ik op kleine signalen van uitsluiting of spanning?
Dus begin dit schooljaar niet alleen met je lesrooster, maar ook met een moment van zelfonderzoek. Neem een koffie en je notitieboekje en stel jezelf deze vier vragen. Want hoe bewuster jij aan het schooljaar begint, hoe krachtiger jouw impact op de groep die voor je zit.
Op zoek naar een training voor jezelf of voor je team die helpt om op verschillende manieren te ontwikkelen? Bijvoorbeeld Omgaan me lastig gedrag of Klassenmanagement? Bekijk ons diverse aanbod trainingen en neem contact op voor meer info.
