Een veelgemaakte fout in het onderwijs: leerlingen worden te snel zelfstandig aan het werk gezet. Ze dachten het te begrijpen, maar zodra ze zelf moeten werken, blijkt het toch lastig. Tijdens een EDI-les wordt de ‘kleine lesafsluiting’ vóór de zelfstandige verwerking geplaatst. Maar de les stopt daar niet. Aan het einde van de les volgt de grote lesafsluiting, waarin je samen met de klas terugblikt, reflecteert en vooruitkijkt naar de volgende les. Hoe werken deze afsluitmomenten precies? En hoe pas je ze effectief toe in je eigen lessen? Je leest het in deze blog.
Wat is de Kleine Lesafsluiting binnen Expliciete Directe Instructie?
Binnen een EDI-les doorloop je verschillende fases: activeren van voorkennis, duidelijke uitleg, interactieve controle van begrip, begeleide inoefening en dan… voordat leerlingen zelfstandig werken, komt de kleine lesafsluiting. Dit is een kort, maar belangrijk moment waarop je checkt of je lesdoel is behaald .In deze fase stel je jezelf als docent de vraag: “Begrijpen mijn leerlingen de lesstof voldoende om zelfstandig aan de slag te gaan?”. Door hier bewust bij stil te staan, voorkom je dat leerlingen tijdens de verwerking vastlopen.
Wil je eerst meer weten over de stappen die je volgt tijdens een EDI-les? Lees dan onze blog Een effectieve les met de stappen van het EDI-Model.
Waarom is de kleine lesafsluiting belangrijk
Je wilt dat de leerlingen de stof voldoende beheersen voordat ze zelfstandig gaan werken. Anders is de kans groot dat ze niet goed weten wat ze moeten doen. De leertijd wordt dan niet effectief gebruikt. In het slechtste geval worden er fouten ingeslepen. In het EDI-model controleer je daarom of leerlingen de leerstof beheersen, voordat de ze zelfstandig aan het werk gaan en niet pas tijdens het nakijken van opdrachten of beoordelen van toetsen.
Stappenplan voor de kleine lesafsluiting
De kleine lesafsluiting vindt plaats vóór de zelfstandige verwerking. Dit is het moment om te checken of je leerlingen écht klaar zijn om zelfstandig aan de slag te gaan. Een helder stappenplan helpt je hierbij:
- Gebruik een Korte, Gerichte Controle van Begrip vraag. Geef hen een som, een vraag of een korte oefening en laat ze het antwoord zelfstandig op hun wisbordje schrijven.
- Niet afkijken! Zodra ze klaar zijn, draaien ze hun bordje om. Dit voorkomt spieken en geeft jou als docent een helder beeld van wie er snel klaar is en wie extra tijd nodig heeft.
- Observeer en verzamel data. Loop rond, scan de klas. Wie lijkt de stof te begrijpen? Wie kijkt nog onzeker naar zijn bordje? Gebruik deze informatie om je volgende stap te bepalen.
- Controleer de antwoorden. Laat leerlingen hun bordje omhoog houden en kijk snel welke antwoorden kloppen. Je ziet direct of je verder kunt of nog even moet bijsturen.
- Maak een slimme keuze. Is 80% van de klas op de goede weg? Ga door naar de zelfstandige verwerking. Zie je veel fouten? Geef dan extra uitleg voordat leerlingen zelfstandig verdergaan.
Tip: In onze blog Controle van begrip: essentieel voor effectieve lessen vind je meer informatie over controle van begrip vragen.
Tijdens een EDI-les heb je hoge verwachtingen van je leerlingen. Sommige leerlingen hebben meer tijd nodig om zich de lesdoelen eigen te maken. Voor dit kleine groepje van 20% dat het lesdoel nog niet behaald heeft bestaat de verlengde instructie. De leerlingen krijgen dan uitleg in een klein groepje terwijl de rest van de leerlingen zelfstandig verder werkt.
Wat is de grote lesafsluiting binnen een EDI-les?
Aan het einde van de les is het tijd voor de grote lesafsluiting. Dit is hét moment om de leerervaring af te ronden, reflectie aan te moedigen en vooruit te blikken naar de volgende les.
- Vat de les kort samen. Pak het lesdoel erbij en herhaal in één zin wat jullie vandaag hebben geleerd.
- Laat leerlingen reflecteren. Geef ze een minuut om met een klasgenoot te bespreken:
- Wat ging goed vandaag?
- Waar liep je tegenaan?
- Wat zou je de volgende keer anders doen?
- Welke feedback kreeg je en hoe ga je nu verder?
- Benoem successen én werkpunten.
- “Ik zie dat jullie steeds beter omgaan met het oplossen van vergelijkingen!”
- “Sommige leerlingen hadden moeite met stap 3, daar besteden we volgende les extra aandacht aan.”
- Maak ze nieuwsgierig naar de volgende les. Aan de hand van een ’teaser’ leg je uit wat jullie de volgende les gaan doen.
Door de les af te sluiten met een duidelijke samenvatting, reflectiemomenten en een vooruitblik, zorg je voor een gevoel van afronding én motivatie bij je leerlingen. Ze krijgen de kans om bewust stil te staan bij hun leerproces, successen te vieren en eventuele struikelblokken te herkennen. Dit helpt niet alleen bij het verwerken van de lesstof, maar stimuleert ook een groeimindset. Door de grote en kleine lesafsluiting consequent toe te passen in je EDI-lessen, zorg je voor meer betrokkenheid, eigenaarschap en een soepele overgang naar de volgende leerstap. Zo zorg je voor een sterke basis.
Meer weten?
- Ben je geïnteresseerd in meer informatie over Expliciete Directe Instructie en hoe deze aanpak kan bijdragen aan effectief onderwijs? We hebben een uitgebreide blog geschreven waarin we alle facetten van het EDI-model bespreken, inclusief de achterliggende principes, praktische toepassingen en de voordelen voor zowel docenten als leerlingen. Lees Alles over Expliciete Directe Instructie (EDI).
- Of probeer het EDI-model eens uit in je eigen lessen! met onze praktijkgerichte training over EDI!
Bronnen:
Hollingsworth, J., & Ybarra, S. (2023). Expliciete Directe Instructie 2.0 (EDI): Tips en technieken voor een goede les. Pica.
Cursus Expliciete Directe Instructie (EDI)
Wil jij weten hoe je het EDI-model toepast in je lessen? Onze training ‘EDI (Expliciete Directe Instructie)‘ is bedoeld voor docenten en onderwijsprofessionals die leerlingen op een bewezen effectieve manier willen begeleiden. Deze incompany cursus is geschikt voor het hoger onderwijs, basisonderwijs en het voortgezet onderwijsniveaus.
